Duże znaczenie nawozów we zwiększaniu żyzności gleby i plonów zostało udowodnione licznymi doświadczeniami instytucji naukowych, jak również potwierdzone praktyką światowego rolnictwa. Według ekspertów około połowa całkowitego wzrostu plonów uzyskiwana jest dzięki stosowaniu nawozów. Skuteczność nawozów w różnych warunkach klimatycznych nie jest taka sama i zależy od właściwości gleby. Nawozy mają pozytywny wpływ na wszystkie gleby pod nawadnianiem i na obszarach o wystarczającej wilgotności. Nawozy mineralne prawidłowo stosowane znacznie zwiększają plony, a także poprawiają jakość produktu, w wyniku czego ich stosowanie prowadzi do wysokiego efektu ekonomicznego. Cała historia światowego rolnictwa świadczy o istnieniu bezpośredniej zależności plonów od ilości stosowanego nawozu.
Stosowanie nawozów ma ogromne znaczenie w rozwiązywaniu ważnych problemów gospodarczych kraju, na przykład w zwiększeniu produkcji zboża, pszenicy oraz w żywieniu zwierząt gospodarskich. Skuteczność nawozów mineralnych zależy od ich prawidłowego stosowania w połączeniu z organicznymi, chemicznymi metodami rekultywacji w połączeniu z zastosowaniem chemicznych środków ochrony roślin, a także regulatorów wzrostu przy uprawie odmian o wysokiej produktywności. Wszystkie powyższe warunki efektywnego stosowania nawozów uwzględniane są w nowoczesnych technologiach uprawy roślin, których jednym z najważniejszych elementów jest – zapewnienie optymalnego odżywiania roślin przez cały sezon wegetacyjny za pomocą nawozów. Nawozy można podzielić na mineralne i organiczne. Z kolei nawozy mineralne dzielą się na azotowe, azotanowe, fosforowe, potasowe, mikronawozy. Substancje organiczne obejmują obornik, gnojowicę, ptasie odchody, kompost torfowy i nawóz zielony.
Nawozy mineralne zawierają składniki odżywcze w postaci różnych soli mineralnych. W zależności od tego, jakie składniki odżywcze są w nich zawarte, nawozy dzielą się na złożone i proste. Nawozy mineralne – silny środek oddziaływania na fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleby i samych roślin. W glebie nawozy mineralne ulegają różnym przemianom, które wpływają na rozpuszczalność zawartych w nich składników pokarmowych, ich zdolność przemieszczania się w glebie oraz ich dostępność dla roślin. Charakter i intensywność tych przemian zależy od właściwości gleby. Nawozy mineralne wzbogacają glebę w składniki odżywcze, zmieniają odczyn roztworu glebowego, wpływają na procesy mikrobiologiczne itp. Ponieważ odżywianie roślin odbywa się głównie przez korzenie, aplikacja nawozów mineralnych do gleby pozwala aktywnie wpływać na wzrost i rozwój roślin, a co za tym idzie produktywność pól, łąk itp. Właściwe stosowanie nawozów mineralnych – najskuteczniejsze sposoby zwiększania plonów i jakości produktów (właściwości technologiczne włókien przędzalniczych, zawartość cukru w burakach cukrowych, owocach i jagodach, zawartość białka w ziarnie, zawartość oleju słonecznikowego itp.).
Poziom dostarczania nawozów mineralnych na 1 hektar zasiewów jest jednym z głównych wskaźników intensyfikacji rolniczej produkcji roślinnej i jej najważniejszego przemysłu – rolnictwo. Prawie wszystkie nawozy mineralne są wytwarzane przez przemysł chemiczny (pozyskuje się je w wyniku przeróbki rud agronomicznych lub w drodze syntezy), sole naturalne, takie jak saletra potasowa, sodowa (chilijska), a także odpady przemysłowe są wykorzystywane w rolnictwie w stosunkowo niewielkich ilościach. Do celów agronomicznych wśród nawozów mineralnych rozróżnia się bezpośrednie i pośrednie. Bezpośrednie nawozy mineralne (zawierają elementy bezpośredniego odżywiania roślin - N, P, K, Mg, B, Cu, Mn itp.) Dzielą się na jednostronne i złożone. Jednostronne nawozy mineralne zawierają głównie jeden składnik odżywczy. Należą do nich nawozy azotowe (amon, sód, saletra wapniowa, siarczan amonu, mocznik itp.), fosfor (superfosfat, fosforyt, osad itp.), potaż (chlorek potasu, 30- i 40% sól potasowa, siarczan potasu itp.), mikronawozy. Złożone nawozy (podwójne i potrójne) zawierają dwa lub więcej składników odżywczych (nitrofos, amofos, nitrofoska itp.). Pośrednie nawozy mineralne służą do poprawy właściwości agrochemicznych i fizykochemicznych gleby oraz mobilizacji jej składników pokarmowych (np. nawozy wapniowe, gipsowe). Ten sam nawóz może mieć bezpośredni i pośredni wpływ. Tym samym wprowadzenie fosforytów nie tylko zwiększa poziom odżywienia roślin fosforem, ale także osłabia zakwaszenie gleby.
Nawozy mineralne są stałe – sproszkowane i granulowane (większość z nich) – i płynne – woda amoniakalna, amoniak ciekły, amoniak. W zależności od wpływu na odczyn roztworu glebowego wyróżnia się fizjologicznie kwaśne, zasadowe i obojętne nawozy mineralne. Nawozy fizjologicznie kwaśne to nawozy, których kationy są lepiej wchłaniane przez glebę niż aniony, a te ostatnie zakwaszają roztwór glebowy. Nawozy są fizjologicznie zasadowe, których aniony są lepiej przyswajane przez rośliny, a kationy stopniowo kumulują się i alkalizują glebę. Fizjologicznie obojętne nawozy mineralne nie zmieniają odczynu roztworu glebowego. Efektywność nawozów mineralnych wzrasta przy nawadnianiu i wysokiej technologii uprawy roślin. Nawozy mineralne w płodozmianie stosowane są w określonym systemie, który nazywa się systemem nawozowym. Przewiduje ich rozmieszczenie według pól, norm, terminów i metod stosowania, określonych na podstawie danych agrochemicznej analizy gleby i wyników doświadczeń polowych. Nawozy mineralne stosuje się jesienią lub wiosną (nawóz główny), jednocześnie z siewem (nawóz do nasion) oraz w okresie wegetacji (nawożenie roślin).
Metody aplikacji: rozsiew (siewniki nawozów, z samolotu) z wmieszaniem w glebę pługiem, kultywatorem lub broną – nawozy są mieszane z glebą całej warstwy ornej; lokalny – w rzędach lub dołkach za pomocą siewników kombinowanych i sadzarek podczas siewu nasion, sadzenia bulw, sadzonek, sadzonek. Nawozy mineralne są również zaprawiane nasionami przed siewem (opylanie, moczenie w roztworze). Niewłaściwe stosowanie nawozów mineralnych (np. nadmierne dawki, złe włączenie) może zmniejszyć żyzność gleby, spowodować śmierć roślin i zwierząt oraz zanieczyścić rzeki i zbiorniki wodne. Nawozy azotowe, ich klasyfikacja Azot jest jednym z głównych składników odżywczych niezbędnych do życia roślin. Azot odgrywa niezwykle ważną rolę w metabolizmie. Wchodzi w skład tak ważnych substancji organicznych, jak białka, kwasy nukleinowe, nukleoproteiny, chlorofil, alkaloidy, fosfatydy itp. Średnio jego zawartość w białkach wynosi 16-18% wagowych. Kwasy nukleinowe odgrywają ważną rolę w metabolizmie organizmów roślinnych. Są także nosicielami dziedzicznych właściwości organizmów żywych. Dlatego trudno przecenić rolę azotu w tych procesach życiowych roślin.
Ponadto azot jest najważniejszym składnikiem chlorofilu, bez którego nie może przebiegać proces fotosyntezy, a co za tym idzie, nie mogą powstawać najważniejsze substancje organiczne w żywieniu ludzi i zwierząt. Należy również zwrócić uwagę na ogromne znaczenie azotu jako pierwiastka wchodzącego w skład enzymów – katalizatory procesów życiowych organizmów roślinnych. Azot wchodzi w skład związków organicznych, w tym najważniejszych z nich – aminokwasy białkowe. Azot, fosfor i siarka wraz z węglem, tlenem i wodorem są budulcem do tworzenia substancji organicznych, aw rezultacie żywej tkanki. Zawartość azotu w roślinach różni się znacznie w zależności od ich gatunku, wieku, warunków glebowych i klimatycznych uprawy roślin, praktyk rolniczych itp. Na przykład w rodzinie roślin zbożowych azot zawiera 2 & ndash; 4–5%. Największą zawartość azotu obserwuje się w organach wegetatywnych młodych roślin. Wraz z wiekiem substancje azotowe przenikają do nowo pojawiających się liści i pędów. Źródłami azotu dla roślin mogą być sole kwasów azotowych i azotawych (azotany, azotyny), amonowe formy azotu, niektóre organiczne związki azotu – mocznik i aminokwasy.
Wiadomo, że rośliny strączkowe asymilują atmosferyczny azot cząsteczkowy (N2) za pomocą bakterii brodawkowych. Jednak niezależnie od formy mineralnej azot wchodzi w proces odżywiania roślin, w syntezę aminokwasów, białek i innych substancji organicznych zawierających azot, może brać udział tylko w formie zredukowanej w postaci amoniaku. Dlatego azot azotanowy, który dostaje się do roślin w wyniku utleniania węglowodanów, jest redukowany do anionu kwasu azotawego, a następnie do amoniaku. Cały złożony cykl syntezy azotowych substancji organicznych w roślinach zaczyna się od amoniaku, a ich rozkład kończy się wraz z jego powstaniem. Zasoby azotu w glebie są w pewnym stopniu uzupełniane azotem pochodzącym z opadów atmosferycznych. Zwykle występuje w postaci amoniaku i częściowo azotanów. Te związki azotu powstają w atmosferze i pod wpływem wyładowań atmosferycznych. Zdaniem większości ekspertów wraz z opadami atmosferycznymi rocznie dostarczanych jest od 2 do 11 kg azotu na hektar. Wymienione źródła uzupełniania naturalnych zasobów azotu mają niewątpliwe znaczenie praktyczne, ale dostarczają tylko część azotu, który jest dostarczany wraz z uprawami. Dlatego konieczne jest podjęcie działań w celu optymalnego zwiększenia żyzności gleby, a przede wszystkim uzupełnienia w niej zapasów nawozów organicznych i mineralnych. Brak azotu jest często czynnikiem ograniczającym wzrost upraw.
Istnieje wiele sposobów utraty azotu w przyrodzie. Główne z nich to:
Azotany mogą gromadzić się w roślinach do pewnego poziomu bez szkody. Ponadto następuje przemiana azotanów w amoniak, ponieważ jest on wykorzystywany do syntezy aminokwasów. Brak syntezy – nie powstaje amoniak z azotanów. Azotany – najlepsza forma odżywiania roślin w młodym wieku, gdy powierzchnia liści jest mała, w wyniku czego fotosynteza u roślin jest jeszcze słaba, a węglowodany i kwasy organiczne nie powstają w wystarczających ilościach. Wraz ze wzrostem powierzchni liści wzrasta fotosynteza węglowodanów, podczas utleniania których powstają kwasy organiczne, co z kolei przyczynia się do wiązania amoniaku przez kwasy dikarboksylowe z tworzeniem aminokwasów, a następnie białek. W przypadku upraw, które zawierają wystarczającą ilość węglowodanów (na przykład bulwy ziemniaka), amoniakalne i azotanowe formy azotu na początku wzrostu roślin są prawie równoważne. W przypadku upraw, których nasiona zawierają mało węglowodanów (na przykład buraki cukrowe), azotanowe formy azotu mają przewagę nad amoniakiem.
Warunki nawożenia azotem mają ogromny wpływ na wzrost i rozwój roślin. Przy braku azotu ich wzrost gwałtownie się pogarsza. Brak azotu ma szczególnie silny wpływ na wzrost liści: stają się one mniejsze, mają jasnozieloną barwę i przedwcześnie żółkną. Łodygi stają się cienkie i słabo rozgałęzione. Takie rośliny dają niski plon. Przy normalnym odżywianiu roślin azotem wzrasta synteza substancji białkowych, wzrost przyspiesza, a starzenie się liści nieco zwalnia. Liście mają intensywnie zielony kolor, rośliny tworzą potężne łodygi, dobrze rosną i krzewią się. Nadmierne nawożenie azotem w okresie wegetacji opóźnia rozwój roślin, tworzą one dużą masę wegetatywną ze szkodą dla narządów rozrodczych. Do rozwoju powierzchni liści roślina na początku życia potrzebuje wzmocnionego odżywiania azotem. Ale nadmiar azotu amonowego podczas kiełkowania nasion ubogich w węglowodany ma negatywny wpływ. Azot amonowy w tym przypadku nie jest w pełni wykorzystywany przez roślinę, gromadzi się w tkankach powodując zatrucie amoniakiem.
Tak się nie dzieje w przypadku diety azotanowej. Wszystkie rośliny warzywne mają wysokie wymagania w zakresie odżywiania azotem przez cały sezon wegetacyjny. Najintensywniejszy wzrost kapusty obserwuje się w lipcu i sierpniu, w tym czasie pobiera ona najwięcej azotu. Marchew pochłania najwięcej azotu pod koniec sierpnia – wczesny wrzesień. Dopływ azotu do ogórków wzrasta stopniowo, osiągając maksimum w okresie największego wzrostu jajników. Eksperymentalnie udowodniono, że już po 3-4 tygodniach od wykiełkowania większość roślin warzywnych wykorzystuje składniki pokarmowe nawozów aplikowanych na głębokość 20 cm przed siewem.Brak nawożenia w początkowym okresie wzrostu, gdy system korzeniowy jest jeszcze słaby i nie wniknął głęboko, znacznie zmniejsza późniejszy plon. Dlatego w celu uzyskania wysokiego plonu warzyw konieczne jest zastosowanie małych dawek nawozów do rzędów i dołków bezpośrednio po wysianiu nasion i posadzeniu sadzonek, co zapewnia prawidłowe odżywianie w młodym wieku.
Główne miejsce w asortymencie produkowanych nawozów azotowych zajmują skoncentrowane formy azotu: saletra amonowa, mocznik, amoniak bezwodny oraz nawozy kompleksowe; stale spada udział nawozów niskoprocentowych, takich jak saletra wapniowa i sodowa, woda amoniakalna, siarczan amonu. Nawozy azotowe dzielą się na następujące grupy: – nawozy azotanowe (azotany), które zawierają azot w postaci azotanów; – nawozy amonowe i amoniakalne (stałe i płynne), które zawierają azot w postaci amonowej i amonowej; – nawozy saletrzane, zawierają azot w postaci amonowej i azotanowej (saletra amonowa); – nawozy, w których azot występuje w formie amidowej (mocznik lub mocznik); – wodne roztwory mocznika (mocznika) i saletry amonowej, zwane UAN (saletra mocznikowo-amonowa).Produkcja różnych nawozów azotowych oparta jest na produkcji syntetycznego amoniaku z azotu cząsteczkowego i wodoru. Azot uzyskuje się przepuszczając powietrze do generatora ze spalanym koksem, podczas gdy gaz ziemny, ropa naftowa i gazy koksownicze służą jako źródło wodoru. Syntetyczny amoniak jest wykorzystywany nie tylko do produkcji mocznika, soli amonowych i płynnych nawozów amoniakalnych, ale także do kwasu azotowego, z którego otrzymuje się nawozy saletrzane.
Nawozy azotanowe – azotan sodu i wapnia – stanowią około 1% produkowanych nawozów azotowych. Azotan sodu (azotan sodu, azotan chili) zawiera 16% azotu i 26% sodu. Jest produktem ubocznym przy produkcji kwasu azotowego z amoniaku i jest drobnokrystaliczną solą o barwie białej lub żółtobrązowej, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Posiada słabą higroskopijność. Jeśli ten nawóz jest przechowywany w nieodpowiednich dla niego warunkach, może się zbrylić. Utrzymuje dobre rozpraszanie przy prawidłowym przechowywaniu. Azotan wapnia (azotan wapnia) zawiera około 13% azotu. Otrzymuje się go poprzez neutralizację kwasu azotowego wapnem, a także jako produkt uboczny przy produkcji nawozów złożonych – nitrofosow – przez obróbkę fosforanów kwasem azotowym. Azotan wapnia jest białą krystaliczną solą, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Posiada wysoką higroskopijność. W niewłaściwych warunkach przechowywania (np. przy dużej wilgotności w pomieszczeniu) staje się bardzo wilgotny, zbryla się i rozlewa. Przechowuj i transportuj w specjalnym wodoodpornym opakowaniu.
Aby zmniejszyć higroskopijność, azotan wapnia jest granulowany przy użyciu powłok hydrofobowych. Azotan wapnia i sodu – nawozy fizjologicznie zasadowe. Rośliny zużywają więcej anionów niż kationów. Stosowanie saletry wapniowej na glebach kwaśnych, ubogich w zasady daje dobre efekty. Po jego wprowadzeniu zmniejsza się kwasowość i poprawiają się właściwości fizyczne gleby. W wilgotnym klimacie lub przy obfitym nawadnianiu azot azotanowy może być wypłukiwany z gleby, a także tracony jako produkty gazowe podczas denitryfikacji. Nie zaleca się stosowania saletry jesienią, lepiej zamknąć ją wiosną do uprawy przedsiewnej. Nawozy te mogą być stosowane jako pogłówny nawóz pod uprawy ozime i uprawowe, a saletra sodowa – przy siewie buraków cukrowych, roślin pastewnych i okopowych w rzędach. Skuteczność azotanu sodu jest związana z rolą sodu.
Nasila odpływ węglowodanów z liści, co skutkuje wzrostem plonowania roślin okopowych i zawartości w nich cukru. Nawozy amonowe i amonowe Nawozy amonowe stałe stanowią około 4% produkcji brutto nawozów azotowych. Produkcja nawozów stałych stale wzrasta. Stałe nawozy amonowe obejmują siarczan amonu i chlorek amonu. Siarczan amonu zawiera około 21% azotu. Siarczan amonu jest krystaliczną solą, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Higroskopijność nawozu jest słaba, w normalnych warunkach przechowywania nie zbryla się zbytnio i zachowuje dobrą dyspergowalność. Siarczan amonu otrzymuje się przez wychwytywanie amoniaku kwasem siarkowym z gazów powstających podczas koksowania węgla lub neutralizację zużytego kwasu siarkowego z różnych gałęzi przemysłu chemicznego syntetycznym amoniakiem. Duża ilość siarczanu amonu powstaje jako produkt uboczny przy produkcji kaprolaktamu. Syntetyczny siarczan amonu ma kolor biały, natomiast siarczan koksu ma kolor szary, niebieskawy lub czerwonawy. Nawóz zawiera 24% siarki i jest dobrym źródłem tego składnika odżywczego dla roślin.
Chlorek amonu jest produktem ubocznym przy produkcji sody. Nawóz zawiera około 25% azotu. Jest mało przydatny w uprawach, ponieważ zawiera dużą ilość chloru. Siarczan amonu i chlorek amonu – nawozy fizjologicznie kwaśne. Przy jednorazowym zastosowaniu umiarkowanych dawek tych nawozów nie obserwuje się zakwaszenia gleby, natomiast przy ich ciągłym stosowaniu gleby niskobuforowe ulegają znacznemu zakwaszeniu. Nawozy amonowe po podaniu doglebowym szybko rozpuszczają się w wilgoci glebowej i wchodzą w reakcje wymiany z kationami. Wchłonięty amon jest łatwo dostępny dla roślin. Zmniejsza się jego mobilność w glebie i ryzyko wypłukiwania w normalnych warunkach wilgotnościowych. Nawozy amonowe najlepiej stosować specjalnymi maszynami jesienią do orki.
Do opatrunku pogłównego lepiej stosować nawozy azotanowe, nawozy amonowe stosuje się przed siewem jako główny nawóz. Z biegiem czasu różnica w ruchliwości nawozów saletrzanych i amonowych jest wyrównywana, ponieważ azot amonowy stopniowo ulega nitryfikacji i przechodzi w formę azotanową. Chlorek amonu nitryfikuje wolniej niż siarczan amonu, co wiąże się z negatywnym wpływem chloru na aktywność bakterii nitryfikacyjnych. Przy stałym stosowaniu nawozów amonowych, zwłaszcza na glebach niskobuforowych i słabo uprawianych bielicowo-bielicowych, wzrasta kwasowość czynna, wymienna i hydrolityczna, maleje stopień nasycenia gleby zasadami, a zawartość mobilnych form glinu i manganu wzrasta. W efekcie pogarszają się warunki wzrostu roślin i spada wydajność nawozów. Zapotrzebowanie na wapnowanie rośnie. Uprawy wrażliwe na zakwaszenie gleby silnie reagują na zakwaszające działanie nawozów amonowych, – jak pszenica, jęczmień, kapusta, buraki. Dla tych roślin nawozy amonowe od pierwszych lat ich stosowania są mniej skuteczne niż azotanowe.
Dobre wypełnienie gleby obornikiem, co zwiększa jej pojemność buforową, zmniejsza również negatywny wpływ tych nawozów na właściwości gleb i ma ogromne znaczenie dla ich efektywniejszego wykorzystania. Płynne nawozy amoniakalne obejmują amoniak bezwodny i wodę amoniakalną. Bezwodny amoniak zawiera 82% azotu. Otrzymuje się go przez skraplanie gazowego amoniaku pod ciśnieniem. Wygląd bezbarwna, ruchliwa ciecz, temperatura wrzenia 20°C. Przechowywany w otwartych pojemnikach szybko odparowuje. Bezwodny amoniak ma wysoką prężność par, dlatego jest przechowywany i transportowany w stalowych butlach lub zbiornikach, które mogą wytrzymać wysokie ciśnienie. Woda amoniakalna – to woda 25% – i 22% roztworem amoniaku, produkowany w dwóch gatunkach o zawartości azotu 20, 5% i 18%. Roztwór jest bezbarwną lub żółtawą cieczą o silnym zapachu amoniaku. Ciśnienie pary jest niskie. Konieczne jest transportowanie i przechowywanie wody amoniakalnej w hermetycznie zamkniętych zbiornikach, które są przeznaczone do niskiego ciśnienia. Zaletą płynnych nawozów azotowych jest to, że ich produkcja i stosowanie są znacznie tańsze niż nawozów stałych.
W produkcji płynnych nawozów amoniakalnych nie ma potrzeby budowania wytwórni kwasu azotowego, a także krystalizacji, odparowania, granulacji, suszenia, co może znacznie ograniczyć nakłady inwestycyjne na budowę wytwórni nawozów azotowych o równoważnej wydajności. Prawidłowo zastosowane nawozy azotowe płynne dają taki sam wzrost plonów jak równa dawka azotu w saletrze amonowej.Płynne nawozy amonowe aplikowane są specjalnymi maszynami, które zapewniają natychmiastowe podsiewanie do głębokości 12 cm na glebach ciężkich i do 18 cm na glebach lekkich. Powierzchniowe stosowanie tych nawozów jest niedopuszczalne, ponieważ amoniak szybko odparowuje. Przy płytkiej inkorporacji możliwe są jego znaczne straty, zwłaszcza na glebach lekkich piaszczystych i piaszczysto-gliniastych. Straty amoniaku z gleby wilgotnej są znacznie mniejsze niż z gleby suchej. Podczas stosowania płynnych nawozów amoniakalnych jon amonowy jest wchłaniany i dlatego słabo przemieszcza się w glebie. W pierwszych dniach po wprowadzeniu nawozów gleba staje się zasadowa, a następnie, w miarę nitryfikacji azotu amonowego, jej odczyn przesuwa się w kierunku zakwaszenia. Nitryfikacja azotu nawozowego zwiększa jego mobilność w glebie. W strefie stosowania amoniaku bezwodnego dochodzi do czasowej sterylizacji gleby i spowolnienia tempa nitryfikacji. Nawozy płynne amoniakalne mogą być stosowane do głównego stosowania pod wszystkie rośliny uprawne, nie tylko do uprawy przedsiewnej, ale także do jesiennej orki. Można je również stosować do nawożenia upraw rzędowych. W takim przypadku, aby uniknąć oparzeń roślin, nawozy umieszcza się w środku rozstawy rzędów lub w odległości co najmniej 12 cm od roślin. Podczas pracy z płynnymi nawozami amoniakalnymi należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa, gdyż opary amoniaku powodują podrażnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, duszenie i kaszel. Podczas kontroli i naprawy pojemników z tymi nawozami należy zachować środki ostrożności, ponieważ mieszanina amoniaku z powietrzem jest wybuchowa.
Azotan amonu jest głównym nawozem azotowym, który zawiera 34% azotu. Nawóz produkowany jest w postaci białych kryształów lub granulek o wielkości do 3 mm o różnych kształtach (kulistych, w postaci łusek, płytek). Niegranulkowata krystaliczna saletra amonowa jest wysoce higroskopijna i podczas przechowywania zbryla się, dlatego należy ją przechowywać w wodoodpornych workach w suchym pomieszczeniu. Saletra granulowana produkowana dla rolnictwa jest mniej higroskopijna, mniej zbryla się, zachowuje dobrą dyspergowalność, zwłaszcza jeśli w procesie otrzymywania nawozu zostaną do niej wprowadzone w niewielkich ilościach specjalne dodatki kondycjonujące. Saletra amonowa jest dobrze rozpuszczalnym, silnie skoncentrowanym nawozem uniwersalnym. Może być stosowany pod każdą uprawę i na wszystkie gleby przedsiewnie, przy siewie w rzędy lub dołki oraz pogłównie. W nawozach połowa azotu występuje w postaci azotanów, połowa w postaci amonowej. Saletra amonowa jest nawozem fizjologicznie kwaśnym, ale mniej zakwasza glebę niż siarczan amonu. Na glebach nasyconych zasadami w roztworze tworzą się azotany wapnia, a roztwór glebowy nie zakwasza się nawet przy ciągłym stosowaniu dużych dawek nawozu. Na takie gleby saletra amonowa jest jedną z najlepszych form nawozu azotowego. Na kwaśnych glebach darniowo-bielicowych, zawierających mało wapnia i dużo jonów wodorowych w stanie pochłoniętym, w wyniku czego roztwór glebowy ulega zakwaszeniu, zakwaszenie jest przejściowe, gdyż zanika, gdy rośliny pobierają azot azotanowy. Początkowo, zwłaszcza przy wprowadzeniu dużej dawki saletry amonowej i jej nierównomiernym przesianiu, w glebie mogą powstać ogniska o dużej kwasowości. Przy długotrwałym stosowaniu saletry amonowej na glebach darniowo-bielicowych słabobuforowych zakwaszenie może być bardzo silne, w efekcie skuteczność tego nawozu, zwłaszcza przy stosowaniu na uprawy wrażliwe na wysoką kwasowość, jest zauważalnie obniżona. azotanu amonu na glebach kwaśnych, bardzo ważne jest ich wapnowanie. Na kwaśnych glebach darniowo-bielicowych większe działanie, zwłaszcza przy ciągłym użytkowaniu, daje saletra amonowa zobojętniona, czyli wapienna. Zawiera do 23% azotu i jest uzyskiwany przez stapianie lub mieszanie azotanu amonu z równoważną ilością wapna, kredy lub dolomitu.
Mocznik (mocznik) zawiera co najmniej 46% azotu. Otrzymywany jest w drodze syntezy z amoniaku i dwutlenku węgla pod wysokim ciśnieniem i w wysokiej temperaturze. Biały krystaliczny produkt, dobrze rozpuszczalny w wodzie. Higroskopijność w temperaturach do 20°; Z małego. W dobrych warunkach przechowywania występuje niewielkie zbrylanie, zachowuje normalną dyspergowalność. Granulowany mocznik ma dobre dane fizyczne. Podczas granulacji mocznika powstaje biuret, który ma działanie toksyczne, ale jego zawartość w nawozie granulowanym nie przekracza 1% i jest prawie nieszkodliwy dla roślin przy normalnych metodach stosowania. W glebie pod wpływem urobakterii wydzielających enzym ureazę mocznik ulega amonifikacji przez 2-3 dni z utworzeniem węglanu amonu. W pierwszych dniach po wprowadzeniu mocznika w wyniku tworzenia się hydrolitycznej soli alkalicznej dochodzi do przejściowej miejscowej alkalizacji gleby. Powstała sól zasadowa jest wchłaniana przez glebę i stopniowo nitryfikowana, przy czym nitryfikacja przebiega szybciej, a czasowe alkalizacja gleby zostaje zastąpiona pewnym zakwaszeniem. Na lekkich glebach o niskim buforze zmiany w reakcji roztworu glebowego mogą być szczególnie zauważalne.
Mocznik jest jednym z najlepszych nawozów azotowych i jest równoważny wydajności z azotanem amonu. Może być stosowany jako nawóz podstawowy lub pogłówny pod wszystkie rośliny uprawne i na różne gleby. Aplikując mocznik do gleby, należy ją wcześniej zamknąć, ponieważ podczas umieszczania nawozu na powierzchni możliwe są straty azotu w wyniku ulatniania się amoniaku z węglanu amonu, który łatwo rozkłada się w powietrzu. Podczas stosowania mocznika pogłównie na łąkach i pastwiskach mogą wystąpić znaczne straty w postaci amoniaku, ponieważ darń ma wysoką aktywność ureazy. Ponadto mocznik można stosować do dolistnego dokarmiania roślin warzywnych i sadowniczych, a także do późnego dokarmiania pszenicy w celu zwiększenia zawartości białka w ziarnie. W przeciwieństwie do innych nawozów azotowych, mocznik nawet w wysokich stężeniach nie powoduje spalania liści, a jednocześnie jest dobrze przyswajalny przez rośliny.
Mocznik jest również stosowany w hodowli zwierząt jako dodatek azotu do pasz zawierających węglowodany. Wodne roztwory azotanu amonu i mocznika Amoniak i RSM stosuje się jako mieszaniny ciekłego azotu. Amoniak to roztwory otrzymywane przez wspólne lub oddzielne rozpuszczanie w wodzie amoniakalnej określonych ilości azotanu amonu lub wapnia, mocznika lub innych substancji zawierających azot. RSM to ciekłe nawozy azotowe składające się z wodnych roztworów mocznika i saletry amonowej. W przeciwieństwie do płynnych nawozów amoniakalnych RSM prawie nie zawiera wolnego amoniaku, może być stosowany przy użyciu wysokowydajnych narzędzi lądowych bez jednoczesnego wprowadzania do gleby. RSM z inhibitorem korozji można przewozić w cysternach kolejowych konwencjonalnych i autocysternach, a transport RSM rurociągami i transportem wodnym jest szczególnie korzystny. Niska temperatura krystalizacji i zamarzania umożliwia transport i przechowywanie RSM przez cały rok, zwłaszcza w naturalnie izolowanych magazynach zakopanych w gruncie z betonu i asfaltu z wewnętrzną powłoką filmową, wzmocnionych włóknem szklanym lub stalą miękką.
UAN ma dużą gęstość, co może znacznie zmniejszyć inwestycje kapitałowe w transport i magazynowanie. Przy stosowaniu RSM zapewniona jest wysoka dokładność dozowania i równomierność aplikacji na całym obszarze. Do transportu i stosowania UAN można zastosować tę samą technikę, co w przypadku płynnych nawozów złożonych, wody amoniakalnej. Stosowanie RSM w rolnictwie ma przewagę nad nawozami stałymi.
Po pierwsze pełna mechanizacja wszystkich operacji załadunku i rozładunku, redukująca koszty produkcji i aplikacji.
Po drugie, poprawiają się warunki pracy, eliminowane jest zużycie pojemników, co zapewnia równomierną aplikację i dawkowanie azotu.
Po trzecie, ułatwia przygotowanie niezbędnych mieszanek nawozowych, w tym z dodatkiem pierwiastków śladowych i pestycydów.
Płynne nawozy azotowe pozbawione są wad, które często obserwuje się w przypadku nawozów stałych. Mają swobodny przepływ, nie pylą i nie spiekają się. Wilgotna pogoda, a nawet deszcz nie mają na nie negatywnego wpływu. Są też znacznie tańsze niż solidne, a koszty robocizny związane z ich wprowadzeniem są również mniejsze. Ciekłe nawozy azotowe aplikujemy do gleby maszynami ciągnionymi lub zawieszanymi w agregacie z pługami lub kultywatorami na określoną głębokość (aby uniknąć strat amoniaku): woda amoniakalna i produkty amoniakalne – 10 – 12 cm, ciekły bezwodny amoniak – o 15 – 20 cm (w zależności od składu mechanicznego gleby). Nawozy płynne można stosować nie tylko wiosną, ale także pod koniec lata (do siewu ozimin) oraz jesienią (do upraw jarych w przyszłym roku). Roztwory saletry amonowej i mocznika (do 30 – 32%) nie zawierają amoniaku, dzięki czemu można je stosować pogłównie poprzez opryskiwanie powierzchni gleby. Dawki nawozów płynnych (dla azotu) są takie same jak dla stałych nawozów azotowych.
Złożone nawozy płynne – wodne roztwory zawierające do 27% azotu, fosforu i potasu. Dzięki wprowadzeniu dodatków stabilizujących, takich jak glinka koloidalna, bentonit, które zabezpieczają roztwór przed krystalizacją, stężenie składników pokarmowych w nawozie można zwiększyć nawet o 40%. Złożone nawozy płynne nie zawierają wolnego amoniaku, dzięki czemu można je stosować powierzchniowo pod orkę, kultywację lub bronowanie oraz w rzędach podczas siewu. Z punktu widzenia właściwości konsumpcyjnych zastosowanie roztworów (zawiesin) umożliwia pełną mechanizację pracochłonnych procesów załadunku i rozładunku nawozów oraz aplikacji ich do gleby. Poprawa wydajności nawozów azotowych Do niedawna uważano, że rośliny zużywają do 80% azotu zawartego w nawozach. Współczynnik wykorzystania azotu przez rośliny określono metodą różnicową (różnicą w usuwaniu azotu przez roślinę z nawozem i bez) i wyrażono w procentach ilości zastosowanego nawozu. Zastosowanie metody znakowanych atomów w badaniach agrochemicznych pozwoliło ustalić, że w warunkach polowych rośliny pobierają tylko 30–50% azotu bezpośrednio z nawozów.
Jednakże stosowanie nawozów azotowych zwiększa mineralizację azotu glebowego i jego wchłanianie przez rośliny. Stopień wykorzystania azotu przez różne formy nawozów azotowych nie różni się istotnie. Konwersja azotu w formę organiczną gwałtownie wzrasta, gdy materia organiczna o niskiej zawartości azotu jest zaorana do gleby. Azot związany powoli mineralizuje i jest słabo przyswajalny przez rośliny. Straty azotu w trakcie denitryfikacji azotanów powstających podczas nitryfikacji azotu amonowego gleb oraz nawozów azotowych amonowych i mocznika, a także azotanowych nawozów azotowych są bardzo duże. Straty azotu nawozowego gwałtownie wzrastają w glebie ugorowanej i sięgają 50%.Najintensywniejsze straty azotu gazowego podczas denitryfikacji biologicznej i pośredniej występują w pierwszych 20 dniach po zastosowaniu nawozów azotowych iw warunkach ograniczonej absorpcji biologicznej w glebie. Wraz ze wzrostem dawek nawozów azotowych straty rosną.
Straty azotu nawozowego spowodowane wypłukiwaniem azotanów na glebach spoistych są nieznaczne, a na glebach lekko odwodnionych o reżimie wilgoci wymywającej mogą być znaczne. Duże straty spowodowane ulatnianiem się amoniaku obserwuje się, gdy naruszana jest technologia stosowania amoniakalnych form ciekłych nawozów azotowych, a także podczas aplikacji powierzchniowej i przedwczesnego wprowadzania mocznika na gleby węglanowe i alkaliczne. Zwiększenie efektywności nawozów azotowych i ograniczenie strat zapewnia zwiększenie ilości azotu pobieranego przez rośliny uprawne poprzez optymalizację sposobu i warunków odżywiania roślin, a także zabiegi agrotechniczne oraz stworzenie korzystnego reżimu wodnego i odczynu gleby. Pod wpływem nawozów azotowych zwiększa się mineralizacja materii organicznej i nie tylko przyswajanie azotu glebowego przez rośliny, ale również jego straty.
Utratę azotu nawozowego można ograniczyć poprzez zwiększenie unieruchomienia lub zahamowanie mineralizacji materii organicznej gleby poprzez stosowanie nawozów organicznych, w tym słomy, prowadzenie agrotechnicznej ochrony gleby i środowiska, uprawę ścierniska i międzyplonów, uprawę traw, używając zielonego nawozu. W celu uniknięcia strat azotu i wyeliminowania ryzyka zanieczyszczenia azotanami roślin i środowiska rozsiewać
